آنفلوانزای پرندگان

 

آنفلوآنزای پرندگان، گونه‌ای بیماری ویروسی است که ویروس عامل آن از خانوادهٔ Orthomyxooviridae می‌باشد. این ویروس خود دارای سه تیپ A,B,C است. تیپ A توسط تحت آنتی ژن‌های H و N تقسیم‌بندی می‌گردد.امروزه تمامی ویروسهایی که در آزمایش‌ها جداسازی می‌شوند از گونهٔ A این ویروس و از زیررده‌های H5 و H7 اند.

۱. همه‌گیری بیماری

۲. علائم بالینی بیماری آنفلوانزا در طیور

۳. مشکلات پدید آمده برای سلامت انسان

۴. برآورد ریسک

۵. منابع

همه‌گیری بیماری

در آغاز ژوئیهٔ سال ۲۰۰۵ میلادی گزارش‌های رسمی از مسئولین دولتی چندین کشور در مورد همه‌گیری ویروس H5N1 در مرز برخی کشورها به OIE داده شد. در پایان ماه ژوئیه روسیه و قزاقستان هم گسترش آنفلوآنزای پرندگان را در کشورهای خود گزارش کردند و گفتند که عامل بیماری، ویروس H5N1 است.

در این گزارش‌ها به مرگ چندین پرندهٔ مهاجر هم اشاره شده بود. در هر دو کشور گسترش این بیماری را به دلیل ارتباط میان پرندگان آبزی وحشی و پرندگان اهلی از راه منابع آبی مشترک می‌دانستند. این نخستین گسترش ویروس H5N1 در سطح بالا در هر دو کشور بود. با بررسی‌های صورت گرفته، هر دو کشور پیش از این همه گیری، از این ویروس پاک بودند.

از زمان نخستین گزارش‌ها شیوع این ویروس در طیور موجود در روسیه که دامنه شیوع آن تنها بصورت محدود در سیبری بود، این ویروس شروع به گسترش بسمت غرب نمود تا حدی که شش ناحیه مجزای دیگر را نیز آلوده کرد.

در قزاقستان چندین روستای مجاور مناطق آبی نخستین مناطقی بودند که شیوع این ویروس را تجربه کردند. این اشاعه در هردو کشور برخی از مزارع بزرگ پرورش طیور و همچنین بسیاری از گله‌های کوچک را آلوده کرد. در این آلودگی ۱۲۰٫۰۰۰ قطعه پرنده در روسیه و ۹۰۰۰ نیز در قزاقستان بر اثر بیماری مردند یا توسط مسئولین منهدم شدند.

در اوایل اوت سال جاری میلادی[نیازمند منبع] کشور مقولستان گزارشی فوری را مبنی بر مرگ ۸۹ قطعه پرنده مهاجر در دو برکه شمالی آن کشور منتشر کرد. پس از تحقیقات بعمل آمده در این کشور نوع A ویروس آنفلوآنزای طیور دلیل این مرگ و میر شناخته شد.

زیر رده ویروس در آزمایش‌ها به عمل آمده با قطعیت تشخیص داده نشد و برای همین نمونه‌های گرفته شده به مراجع آزمایشگاهی WHO ارجاع داده شد. در اوایل ماه اوت سال جاری[نیازمند منبع] همچنین گزارش‌های مبنی بر شیوع ویروس H5N1 در تبت چین منتشر گردید.

در آلودگیهای اخیر کارشناسان مسئول اعلام نمودند که میزان شیوع را بر حسب استانداردهای پیشنهادی FAO و OIE کنترل کرده‌اند. در اشاعه اخیر هیچ مورد انسانی یافت نشده‌است.

آلودگیهای روسیه و قزاقستان شواهدی را فراهم کرد مبنی بر اینکه ویروس H5N۱ بیشتر از نخستین آلودگی آن در آسیایی جنوب غربی شیوع یافته‌است. اما این ویروس اکنون از اوایل سال ۲۰۰۳ میلادی شناخته شده تر است. برغم تلاشهای شدید برای کنترل و مهار این ویروس، چندی پیش FAO اخطارهایی داد مبنی بر گسترش آلودگی در برخی از نقاط ویتنام، اندونزی و کلمبیا. نتیجه و پیامد این گسترش‌ها مرگ و انهدام بیش از ۱۵۰ میلیون قطعه پرنده بود.

این مرگ و انهدام علاوه بر ضررهای مالی هنگفت سازمانهای کشاورزی بزرگ، عواقب شدید و نامناسبی را نیز برای روستائیانی که درآمد ماهیانه و همچنین غذای روزانه آنها از گله‌های کوچک سنتی بدست می‌آمد داشت.

موارد ابتلای انسان به این بیماری نیز بیشتر در مناطق روستایی مشاهده شده‌است.

علل آلودگی انسان‌ها در موارد یافت شده:

• ارتباط مستقیم با پرندگان بیمار
• ارتباط مستقیم با لاشه‌های پرندگان کشته شده به‌وسیله این بیماری

موارد ابتلای انسان به این بیماری تنها در چهار کشور ویتنام، تایلند، اندونزی و کامبوج مشاهده شده‌است. همچنین موارد معدودی از انتقال انسان به انسان ثبت شده‌است. شیوع ویروس H5N1 در ژاپن، مالزی و جمهوری کره بطور کامل کنترل شد.

لازم بذکر است که برای کنترل این ویروس توافقاتی میان سه سازمان WHO, FAO و OIE صورت گرفته‌است.

پرندگان آبزی وحشی به‌عنوان منابع طبیعی ویروس آنفلوآنزای نوع A شناخته شده‌اند. پرندگان مهاجر می‌توانند فرم ضعیف این ویروس را برای مسافتهای طولانی با خود حمل کنند بدون اینکه علائمی را از خود نشان دهند یا در تعداد بالایی دچار مرگ و میر شوند.

در این پرندگان همچنین فرم قوی ویروس آنفلوآنزای طیور بندرت جدا شده‌است. بنابر این نقش این پرندگان در پخش آنفلوآنزای طیور با قدرت بیماری زایی قوی ناشناخته باقی می‌ماند.

آمار بالای مرگ و میر پرندگان مهاجر بر اثر آنفلوآنزای طیور، مانند آنچه در اواخر آوریل در دریاچه چینگهای چین روی داد که در آن ۶۰۰۰ قطعه پرنده کشته شدند، مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت و همه کارشناسان نتایج بدست آمده را غیرعادی شمردند. نتایج این تحقیقات در ماه ژوئیه سال اخیر میلادی[نیازمند منبع] در اختیار همه قرار گرفت. نتایج نشان می‌داد که ویروس H5N1 در این مرگ و میر شبیه ویروسهایی است که در جنوب شرقی آسیا در دو سال اخیر گسترش یافته‌است.

نتایج آزمایش‌ها صورت گرفته بر روی ویروسی که اخیراً در روسیه گسترش پیدا کرده‌است چندی پیش در سایت اینترنتی OIE منتشر شد. نتایج بدست آمده نشان داده بود که ویروسی که اخیراً در روسیه جدا شده‌است شباهت واضحی به ویروسی که در Qinghai جدا شده بود دارد.

کنترل کامل رشد ویروس H5N1 در طیور و مقایسه سریع آن با نتایج قبلی برای ارزیابی میزان ریسک آلودگی این ویروس در جهان ضروری می‌باشد.

علائم بالینی بیماری آنفلوانزا در طیور

ویروس آنفلوانزا سندروم‌های متعددی از آلودگی‌های بدون علامت تا آلودگی خفیف دستگاه تنفسی فوقانی و کاهش تولید تخم، و بیماری عمومیت یافته با علائم تنفسی، رال (خس خس سینه)، ریزش اشک، سینوزیت، سیاه شدن قسمت‌های بدون پر مانند تاج و ریش، تورم سر و صورت، ژولیدگی پرها، اسهال، و بروز درگیری سیستم عصبی همراه با مرگ سریع را در پرندگان ایجاد می‌کند. دوره نهفتگی در اشکال مختلف بیماری متفاوت و بین چند ساعت تا ۳ روز در یک پرنده و در یک گله تا ۱۴ روز است. طول این دوره به میزان آلودگی ویروسی، راه عفونت، گونه پرنده، قدرت بیماری زایی ویروس و عوامل محیطی مانند گرد و غبار و آمونیک بستگی دارد. بیماری آنفلوانزا فوق حاد در طیور تخمگذار و مادر شروعی ناگهانی و دوره‌ای کوتاه بین ۳ تا ۷ روز دارد.[۱]

مشکلات پدید آمده برای سلامت انسان

علت شیوع اخیر آنفلوآنزای طیور در روسیه و قزاقستان، ویروسی می‌باشد که به دفعات توانایی‌های خود را در کشورهایی مانند هنگ کنگ (سالهای ۱۹۹۷ و ۲۰۰۳) و کشورهای دیگر آسیای جنوب شرقی (سال ۲۰۰۴) نشان داده‌است. ویروسی که سبب آلودگی انسان شده‌است، قدرت کشندگی بالایی دارد. بایستی این نکته را قبول کرد که در آلودگیهای اخیر نیز امکان آلودگی انسان وجود دارد.

تجربیات گذشته در آسیای جنوب شرقی نشان می‌دهد که این ویروس براحتی به انسان منتقل نمی‌شود و موارد ابتلای انسان به این ویروس بندرت اتفاق می‌افتد. اکثریت موارد ابتلای انسان به این بیماری در مناطق روستایی اتفاق افتاده‌است. همچنین تاکنون هیچ موردی مبنی بر آلودگی بر اثر مصرف گوشت یا تخم مرغ پخته شده اثبات نشده‌است.

فاکتورهای مربوط به تراکم طیور و همچنین سیستم پرورش که در کشورهای مختلف متفاوت به نظر می‌رسند، ممکن است بر روی امکان بروز این بیماری در انسان مؤثر باشد. در خلال شیوع آنفلوآنزای (High Pathogenic) طیور در سال ۲۰۰۳ میلادی در هلند، بیش از هشتاد مورد ابتلا در کارگران مرغداریها، قصابها و بستگان نزدیکشان دیده شد و در نهایت نیز یک دامپزشک مرد. پس از تحقیقات و انجام آزمایش‌ها لازم، مشخص گردید که ویروس H7N۷ عامل این بیماری بوده‌است. این جریان که سبب نابودی و انهدام حدود ۳۰ میلیون قطعه انواع طیور شد، جای تردیدی باقی نگذاشت که کشورهایی که بتازگی آلوده شده‌اند به پیشنهادهای احتیاط آمیز FAO و WHO و OIE توجه کامل داشته باشند و این پیشنهادها را سرلوحه کار خود قرار دهند. این پیشنهادها زمانی می‌توانند بیشتر مورد استفاده قرار بگیرند که، برخی از کشورها تعهداتی را در زمینه کنترل میزان آلودگی مزارع به سازمانهای بین‌المللی می‌دهند.